DE RONDE VAN …

Praktijkvoorbeeld SameNoord

INHOUD

Het doel van het project SameNoord was het verbeteren van de gezondheids­­situatie van gezinnen met kinderen in de basis­schoolleeftijd in Wijchen-Noord, een gebied waar relatief veel gezinnen met een laag inkomen en lage opleiding (21%) wonen. De belangrijkste gezondheids­risico’s bij volwassenen en kinderen in Wijchen-Noord waren volgens de cijfers: overgewicht, eenzaamheid, depressie en psycho­sociale problemen. Dit gegeven was het uitgangspunt om met het project in dit deel van Wijchen aan de slag te gaan.

Eerste fase: gezamenlijke ontwikkelfase

aug. 2015 – jan. 2016 (half jaar)

Voor het komen tot een gedegen en gedragen plan van aanpak, de eerste fase van het project, is een half jaar uitgetrokken. Er is veel aandacht besteed aan het vinden van ouders met een laag inkomen, lage opleiding en/of gezondheids­uitdagingen in het gezin. Daarbij is goed overwogen welke professionals ingang hadden bij deze groep en voldoende vertrouwen genoten. Het opbouwwerk werd erbij betrokken, evenals het Sociaal Wijkteam en Jeugdgezondheidszorg, en zij benaderden ouders persoonlijk. Ook werd besloten om een financiële tegemoetkoming aan te bieden voor deelname. Toen er voldoende ouders en professionals geworven waren is gestart met het doorlopen van de eerder beschreven cyclus. Hierbij zijn de stappen 3 t/m 14 zoals gevisualiseerd in de figuur van De Ronde van... gevolgd.

Passende middelen om de ouders te betrekken waren onder andere het beleggen van bijeenkomsten op een voor ouders bekende plek, het wijk­centrum. Voor diegenen die geen mogelijkheid hadden om een bijeenkomst te bezoeken is er gekozen om via whatsapp vragen te beantwoorden. De uit­komsten hieruit werden in de daaropvolgende bijeenkomst besproken met ouders, herkenden zij zich in de antwoorden? Om ouders voldoende ruimte te geven om hun thema’s in te brengen en ervaringen te delen en wijkwerkers hier ook bij te betrekken is er voor gekozen om in deze fase de bevindingen uit de ouderbijeenkomsten tussentijds voor te leggen aan professionals (in plaats van bijeenkomsten te beleggen met ouders en professionals samen). In gesprek met de wijkbewoners en wijkwerkers werden de volgende bevorderende en belemmerende factoren gekozen om op in te zetten:

  • Meer steunende sociale relaties
  • Kindvriendelijke omgeving
  • Meer bewegen
  • Gezonder eten

De stap naar het SMART-doelstellingen werd als een lastige ervaren. Uiteindelijk hebben we eerst samen met de wijkbewoners en wijkwerkers 10 ‘bedoelingen’ benoemd. Met deze bedoelingen zijn werkgroepjes aan de slag gegaan met het bedenken hoe we iedere bedoeling zouden kunnen realiseren (kiezen van interventies en activiteiten, taakverdeling e.d.) en hoe ze iedere bedoeling konden verSMARTen. Dit is beschreven in een werkplan per werkgroepje. De 10 bedoelingen waren:

  • Kinderen kunnen zwemmen
  • Ouders hebben minder zorgen over verkeersveiligheid
  • Er is een veilige speelplek voor kinderen gerealiseerd en deze wordt ook gebruikt
  • Naschoolse kinderactiviteiten zijn gerealiseerd en gebruikt
  • Ouders kunnen beter omgaan met een kind met een beperking, zoals autisme
  • Financiële regelingen worden adequaat gebruikt
  • Bestaand aanbod is bekend bij ouders en professionals
  • Bestaand aanbod wordt gebruikt door ouders
  • Ontmoetingsactiviteiten van/door ouders zijn gerealiseerd en worden gebruikt
  • Betaalbaar gezond eten wordt gestimuleerd in brede scholen.

Na de bijeenkomsten, whatsapp sessies en emailconsultatie en bij behoefte persoonlijke consultatie van professionals heeft de projectleider alle informatie verwerkt in een conceptversie van het Plan van Aanpak. De slotbijeenkomst van de 1e fase is gebruikt om met elkaar, wijkbewoners en wijkwerkers samen, dit plan vast te stellen.

Lessen geleerd in de ontwikkelfase

  • Werk aan een veilige sfeer en vertrouwen in de groep.
  • Hoor en erken ervaren problemen en verleg focus naar denken over oplossingen.
  • Zorg vanaf het begin voor duidelijkheid over de financiële vergoeding (in relatie tot het hebben van een uitkering).
  • Verwacht niet meer dan tweee (eenvoudige) vragen te kunnen beantwoorden per bijeenkomst, en vraag niet om smart-formuleringen. Bij SameNoord is daarom gekomen tot bovenstaande bedoelingen.
  • Inbreng van informatie (over de wijk, aanbod dat er al is) werd gewaardeerd.
  • Zorg dat iedereen aan bod komt (wissel plenair af met kleine groepsbesprekingen).
  • Gebruik passende hulpmiddelen om iets inzichtelijk te maken. (bijv: plattegrond van de wijk, stickers).

Tweede fase: gezamenlijke uitvoeringsfase

mei 2016 – nov. 2019 (3,5 jaar)

Ouders en wijkwerkers zijn in werkgroepen aan de slag gegaan met de specifieke doelen die in de planfase zijn gekozen. Vanuit de bedoelingen ontstonden de volgende deelprojecten/werkgroepjes:

  • Gezond eten
  • Wijkontbijt
  • Bestaand aanbod is bekend en wordt gebruikt
  • Verkeersveiligheid
  • Veilige speelplek (Weijkpark)
  • Financiële regelingen
  • Zwemmen voor alle kinderen
  • Werkgroep autisme

Voor de bedoelingen naschoolse kinderactiviteiten en ontmoetactiviteiten voor ouders is direct afgestemd met de betrokken wijkinwoners en wijkwerkers (in het bijzonder de Wijkvereniging). De ouders en wijkwerkers hebben gedurende de hele projectfase met elkaar samengewerkt, geëvalueerd en in eventueel bijgestelde werkplannen vervolgacties uitgevoerd. Ouders hebben zowel deelgenomen aan de werkgroepen (observeren, reflecteren, plannen) als meegewerkt in het uitvoeren van activiteiten (doen). Ook hebben zij zelf deelgenomen aan de activiteiten en hebben zij op verschillende momenten deelgenomen aan onderzoeken met betrekking tot het project.

Monitoren en evaluatie

De projectactiviteiten zijn als volgt (actie begeleidend) gemonitord: tijdens het project werden activiteiten en bereik van activiteiten bij ouders en kinderen beschreven in halfjaarlijkse tussenrapportages (voor de financier). Hiervoor vond overleg (reflectie) plaats met de verschillende betrokkenen, bijvoorbeeld tijdens een werkgroep bijeenkomst, en op basis van dit overleg paste de projectleider ook de halfjaarlijkse werkplannen aan. Daarnaast voerde een onderzoeker bij de GGD monitoronderzoek uit met aanbieders, voor inzicht in het bereik en de toegankelijkheid van activiteiten. De resulterende concept tussenrapportages werden telkens besproken met de stuurgroep. De evaluatie van het project begint al in fase 1. Door middel van de cyclus van actie begeleidend onderzoek leren de wijkinwoners en wijkwerkers al tijdens het project wat werkt en hoe. In het laatste jaar is ook onderzoek gedaan naar het geheel van mechanismen en uitkomsten van het project. Betrokken ouders en wijkwerkers zijn geïnterviewd, en dit heeft geleid tot inzicht in wat bereikt is, door welke factoren van de aanpak en onder welke omstandigheden. Daarnaast is de laatste van drie jaarlijkse vragenlijstonderzoek metingen uitgevoerd met ouders in de wijk.

Positieve resultaten volgens de interviews met betrokkenen (2019)

Volgens wijkwerkers:

  • Ouders in Noord-Wijchen zijn bereikt;
  • Ouders hebben zich ontwikkeld tot actieve vrijwilligers en er zijn nieuwe activiteiten ontstaan;
  • Het aanbod is bekender geworden, onder andere de bestaande financiële regelingen;
  • De signalen van ouders zijn gehoord en doorgegeven.

Volgens ouders:

  • Ervaringen, kennis en ideeën zijn gedeeld met de projectleiding;
  • De zwemregeling en het Wijkontbijt zijn gerealiseerd, het Weijkpark is in ontwikkeling;
  • Ouders hebben anderen leren kennen;Ouders hebben ervan geleerd, ze hebben zich ontwikkeld.
“Ik zou de wijkbewoners zéker weer betrekken bij het vormen van het plan van aanpak en hen door middel van stemmen vragen welke gezondheids­thema’s voor hen prioriteit hebben.”

Resultaten delen

Tijdens het project zijn continu resultaten en ervaringen van betrokkenen gedeeld, op manieren die waren afgestemd op het publiek (de luisteraars/lezers), zoals: presentaties door procesbegeleiders (zie bijvoorbeeld het kader hieronder), presentaties door onderzoekers en onderzoekstagiaires in werkgroepen, factsheets met infographics over de resultaten van het vragenlijstonderzoek voor alle deelnemers, mondelinge toelichting over projectactiviteiten in gezellige halfjaarlijkse bijeenkomsten voor alle betrokken wijkbewoners en een reeks van acht artikelen in de lokale gratis huis-aan-huis krant waarin wijkbewoners en hun activiteit in het zonnetje werden gezet. In een slotbijeenkomst met alle betrokkenen werden de activiteiten en resultaten van het gehele project gepresenteerd aan elkaar door onderzoekers en wijkbewoners en werden factsheets hierover uitgedeeld. Bij deze bijeenkomst waren ook een wethouder en betrokken ambtenaren van de gemeente aanwezig.

De procesbegeleiders beschreven en deelden onderstaande ervaringen al tijdens de uitvoering in een presentatie voor bestuurders in Wijchen.

Successen van ouders in werkgroepen:

  • Men durft zich meer uit te spreken;
  • Men is trots op zichzelf, de nieuwe positie en de resultaten van de werkgroep;
  • Ouders krijgen meer sociale relaties;
  • Ouders raken meer betrokken, als vrijwilliger, krijgen werk, beginnen met een cursus.

Wat ouders die meedoen waarderen:

  • De eigen inbreng is terug te vinden in een plan of in de uitvoering van het plan;
  • Dat zij iets kunnen betekenen voor anderen in de wijk;
  • Dat zij kunnen leren van inbreng van anderen;
  • Dat je kunt samenwerken aan oplossingen;
  • Dat zij gewaardeerd worden voor hun expertise;
  • Meedoen geeft ook afleiding, men krijgt er energie van.
“Het is nooit een verplichting geweest. Als we ergens niet aan toekwamen dan kwam het volgende week wel.”

VOLGEND PRAKTIJKVOORBEELD >

PROJECTBIJLAGES SAMENOORD