DE RONDE VAN…
Wat is er nodig?
COMPETENTIES
Benodigde competenties van de gezondheidsbevorderaar
De uitvoering ligt in handen van de gezondheidsbevorderaar. Deze gezondheidsbevorderaar kan een GGD-er zijn, maar ook een beleidsmedewerker bij een gemeente of iemand anders met kennis en ervaring op het gebied van gezondheidsbevordering en het begeleiden van gezondheidsaanpakken. Diegene begeleidt het gehele proces en fungeert als projectleider. Het projectleiderschap vraagt meerdere competenties: kennis van gezondheidsproblematiek, kennis van gezondheidscijfers en de duiding daarvan, kennis over en ervaring met het implementeren van een gezondheidsaanpak en veranderprocessen, kennis van verschillende toe te passen werkvormen, dan wel deze weten te vinden en te kunnen beoordelen welke werkvormen in verschillende settings bruikbaar zijn. Kennis van de wijk, de stakeholders en het netwerk. Kunnen verbinden, kunnen schakelen tussen professionals en wijkbewoners. Motiverende gesprekstechnieken kunnen toepassen. Kunnen aansluiten bij en laagdrempelig zijn voor de doelgroep, een respectvolle en enthousiasmerende benadering hebben, net als geduld/lange adem, kunnen bijstellen met betrekking tot verwachtingen, flexibel zijn, en ook kunnen sturen op resultaat. Kunnen coördineren, een helikopterview hebben, resultaten kunnen delen/zichtbaar maken, de lijn kunnen bewaken.
De uiteindelijke uitvoering van de interventies ligt bij wijkbewoners samen met wijkwerkers. Van belang is daarom dat verwachtingen van wijkbewoners en wijkwerkers helder zijn. Van belang is dat wijkbewoners een rol kunnen spelen die past bij hun mogelijkheden, kwaliteiten en talenten, zodat hun inbreng optimaal benut wordt, eventueel begeleid en ondersteund door de lokale wijkwerkers. Dit vraagt een persoonlijke, gelijkwaardige, vragende benadering van wijkbewoners. Specifieke competenties van de wijkwerkers (naast hun kennis van en in het eigen vakgebied) met betrekking tot deze samenwerkingsaanpak liggen dus met name op het gebied van: present zijn, laagdrempelig beschikbaar zijn, kunnen aansluiten bij de doelgroep wijkbewoners. Afhankelijk van de doelgroep eventueel ook: geduldig, lange adem, invoelend, motiverend.
“Het komt vooral door de open houding, het voelt heel vertrouwd, je kan gewoon zeggen wat je wilt, dat komt door de relaxte leiding, zij spelen niet de baas, er is veel respect onder elkaar.”
Werkgroep-ouder ‘SameNoord’
RANDVOORWAARDEN
Organisatorische randvoorwaarden
De gezondheidsbevorderaar beschikt over voldoende tijd om De Ronde van ... te kunnen uitvoeren. Dit vraagt om een meerjarig traject en (langdurige) ondersteuning vanuit zijn/haar organisatie. De benodigde financiën hiervoor zijn geborgd. Daarnaast kan hij/zij over de juiste middelen beschikken, zoals kennis en data met betrekking tot de gezondheidsproblematiek op wijkniveau. Hij heeft medewerking van eventuele netwerkpartners (op management- en uitvoeringsniveau), c.q. beroepsbeoefenaars, die zowel uren kunnen inzetten voor het werven van wijkbewoners als om samen te werken om de doelen te behalen (gedurende het hele proces beschikbaar). Ook de beschikbaarheid (budget voor de kosten) van een vaste ontmoetingsplek en overlegruimte met koffie/thee in de wijk, is essentieel voor het betrekken van inwoners.
UIT DE PRAKTIJK
Voor de eerste zes maanden van SameNoord ontvingen we van FNO een subsidie van 50.000 euro, grotendeels bedoeld voor procesbegeleiding van de planvorming en daarnaast voor zaalhuur. De FNO-subsidie voor de tweede fase van 42 maanden (375.000 euro) is grotendeels besteed aan de uren van de drie procesbegeleiders. Materiële en overige kosten zoals zaalhuur, publiciteit, reiskosten en accountantskosten bedroegen 23.000 euro, onderzoekskosten bedroegen 34.000 euro inclusief 4.000 euro vergoeding voor onderzoekdeelnemers. De totale kosten voor een vrijwilligersvergoeding voor wijkbewoners die deelnamen aan werkgroepen bedroeg 3.000 euro. Daarnaast droegen de projectpartners (GGD Gelderland-Zuid, MeerVoormekaar (Welzijn), Sociaal wijkteam, Wink Works for Health en de Gemeente) meer dan 215.000 euro bij in uren vanuit de eigen organisaties.
Contextuele randvoorwaarden
Er is breed draagvlak op wijkniveau nodig voor het starten van dit proces om tot een gezamenlijke aanpak te komen (of dit kan gedurende de start van het proces gecreëerd worden). Dit vraagt om voldoende motivatie en mogelijkheden van een aantal wijkbewoners en wijkwerkers om mee te denken bij en te werken aan de realisatie van de aanpak. De dia hieronder uit de slotbijeenkomst van SameNoord beschrijft welke factoren voor professionals en ouders de lerende aanpak mogelijk hebben gemaakt. Het zijn de factoren die het vaakst naar voren kwamen in interviews van stagiaires met veertien ouders (wijkbewoners) en veertien wijkwerkers die samen werkten in SameNoord (Van Remortel, 2019).
Klik op afbeelding voor een vergroting
FINANCIËN EN BEGROTING
Financiën en begroting hangen af van gekozen gezondheidsthema’s/doelen, de tijdsduur van het project, en de daarbij benodigde betrokkenheid van wijkwerkers. Ook de keuze van de doelgroep speelt een rol. Wijkbewoners met minder organisatievaardigheden vragen een andere aanpak dan bewoners die deze capaciteit meer bezitten. In het eerste geval vraagt dat zeer waarschijnlijk een hogere ureninzet van wijkwerkers en/of gezondheidsbevorderaars. Hoe dan ook: het aanpakken van gezondheidsproblemen vraagt een intensieve en langdurige (meerjarige) aanpak. Het hierbij inzetten op een hoge mate van participatie van de doelgroep en op het doorlopen van een gedegen analyse en alle benodigde stappen, kost meer tijd dan wanneer de doelgroep niet betrokken wordt en het een minder complexe aanpak betreft, die naar verwachting dan ook minder effectief zal zijn. De ervaring leert dat procesbegeleiding van zo’n intensieve aanpak minimaal 1 á 2 dagen per week kost, met daarbij pieken in de stappen 1 t/m 14. Daarna volgen soms weken/maanden waarin de inzet minder intensief kan zijn (áls de uitvoering op rolletjes loopt). Uiteraard kan de inzet van alle betrokkenen aangepast worden aan de hoeveelheid tijd en middelen die zij beschikbaar hebben, maar het is belangrijk om je af te vragen of bij minder investering van tijd, middelen of menskracht, de gestelde doelen nog wel behaald kunnen worden en of er wellicht minder hoge ambities gesteld moeten worden.