DE RONDE VAN…

In vogelvlucht

INHOUD

DE OPBRENGST

De Ronde van ... helpt bij het vormgeven van een wijkgerichte gezondheidsaanpak, waarbij zowel aandacht is voor het betrekken van wijkbewoners als aandacht voor het ondersteunen van het lerende proces binnen een planmatige en gedegen aanpak. De Ronde van ... voegt een aantal elementen samen die hun meerwaarde al bewezen hebben op het gebied van gezondheidsbevordering, zoals:

Het werken in cocreatie met de doelgroep;
Het werken op basis van wijkgezondheidsprofielen;
De Observe-Reflect-Plan-Act cyclus;
Het PRECEED-PROCEED-model (Green & Kreuter, 2005).

Daarnaast biedt het een duidelijke structuur om met de juiste informatie en de juiste partners aan de slag te gaan. Het is een procesmatige en gedegen aanpak (tegengesteld aan ‘quick & dirty’ methoden, die vaak worden toegepast wanneer er tijdsgebrek is) waarbij partners continu meesturen, zodat eigenaarschap ontstaat. Doordat wijkbewoners samen met wijkwerkers* aan gezamenlijk gestelde doelen werken, zal na het einde van het project de borging van activiteiten meer kans van slagen hebben. De actieve inzet van inwoners vergroot hun gevoel van zelfvertrouwen, autonomie en eigenaarschap. Door samen te werken en informatie op het gebied van leefstijl en gezondheid uit te wisselen wordt hun kennis en sociaal kapitaal uitgebreid en benut.

* Onder wijkwerkers verstaan we zowel professionals als vrijwilligers die onder de vlag van een organisatie werken. Een opmerking daarbij is dat professionals niet altijd een wijkfunctie hebben en soms gemeentelijk, regionaal of (inter)nationaal werken. Voor de leesbaarheid kiezen we in dit handboek voor de term wijkwerkers. Deze term benadrukt het meest duidelijk de betrokkenheid met de wijk en haar inwoners.

DE AANLEIDING

Aanleiding voor het ontwikkelen van De Ronde van ... was de afronding van het project SameNoord. Zoals veel gezondheidsbevorderaars, wilden we een gezondheidsaanpak realiseren in cocreatie met wijkbewoners, tegelijkertijd planmatig te werk gaan, bewezen effectieve interventies implementeren en de voortgang en resultaten monitoren en evalueren. En dat allemaal binnen de gestelde looptijd en budget. Dit is echter behoorlijk ambitieus en gemakkelijker gezegd dan gedaan. Binnen het project SameNoord kregen we van FNO zorg voor kansen de mogelijkheid om eerst (fase 1) samen tot een gedegen en gedragen plan van aanpak te komen en daarna (fase 2) dit plan uit te voeren. Hoewel het eerst voelde als luxe, om de tijd te kunnen nemen voor het komen tot een plan van aanpak, beseften we al snel dat er veel moest gebeuren in korte tijd. Om dit te kunnen doen zijn we heel planmatig te werk te gaan en hebben we iedere stap vooraf goed uitgedacht en goed nagedacht over manieren om te zorgen dat cocreatie en het samen leren geborgd bleven. Nu, aan het einde van het project SameNoord gekomen, concluderen we dat we de ontwikkelde werkwijze graag willen delen, zodat niet iedere gezondheidsbevorderaar opnieuw hoeft na te denken over welke stappen te zetten. We hebben daarom de werkwijze van ‘SameNoord’ vertaald naar een werkwijze die in iedere wijk toegepast kan worden. Deze werkwijze wordt beschreven in dit handboek.

UIT DE PRAKTIJK

Het project SameNoord is ontwikkeld en uitgevoerd in Noord-Wijchen (het gebied met postcode 6601 en 6604). Meer dan 35 ouders waren betrokken bij de ontwikkeling, 25 ouders hebben meegewerkt in de uitvoering en in totaal meer dan 100 ouders en kinderen namen deel aan activiteiten. Twintig ouders gaven aan zich ook na de projectperiode in te willen blijven zetten voor activiteiten. Meer dan 100 wijkwerkers werkten mee, waarvan de helft meer dan één keer. De meest genoemde uitkomsten door wijkwerkers (Van Remortel, 2019):

Ouders en wijkwerkers zijn bereikt en hebben hiervan geleerd.
Er zijn verschillende activiteiten tot stand gekomen in Wijchen.
Bekendheid van organisaties en activiteiten voor gezinnen is toegenomen.
Signalen van ouders werden gehoord en doorgegeven.

HET DOEL

De werkwijze van De Ronde van ... is gericht op het komen tot een gedegen en gedragen aanpak voor het verbeteren van de gezondheid van een van tevoren bepaalde doelgroep in een van tevoren bepaalde wijk. Gedegen door (onder andere wijk) analyse, inzet van effectieve interventies, deskundige procesbegeleiding en door samen te leren en de benodigde randvoorwaarden te regelen. Gedragen door in cocreatie met wijkbewoners en wijkwerkers de aanpak vorm te geven en uit te voeren, zodat de aanpak kan rekenen op hun draagvlak. Dit handboek beoogt gezondheidsbevorderaars te helpen die met deze werkwijze aan de slag gaan. De doelen van dit handboek zijn: De gezondheidsbevorderaar is in staat draagvlak en gedeeld eigenaarschap te creëren bij wijkbewoners en wijkwerkers en te komen tot een gedegen en gedragen (plan van) aanpak. Draagvlak en gedeeld eigenaarschap komen als volgt tot uiting:

(Een vertegenwoordiging van) wijkbewoners voelt zich betrokken bij en mede-eigenaar van de aanpak.
(Een vertegenwoordiging van) wijkwerkers voelt zich betrokken bij en mede-eigenaar van de aanpak.
(Een vertegenwoordiging van) wijkbewoners zet zich in voor het realiseren van de aanpak.
(Een vertegenwoordiging van) wijkwerkers zet zich in voor het realiseren van de aanpak.
De gezondheidsbevorderaar is in staat om het proces te begeleiden en te komen tot een gedegen en gedragen aanpak van gezondheidsproblemen in de wijk. De gezondheidsbevorderaar is in staat om een lerende aanpak te realiseren waar, door middel van monitoring en evaluatie en toepassing van ‘Observe-Reflect-Plan-Act' cycli, de gezondheidsaanpak door wijkbewoners en wijkwerkers continu wordt verbeterd.
De gezondheidsbevorderaar is in staat om een effectieve aanpak te realiseren, waarbij de gestelde gezondheidsdoelen worden behaald en de aanpak bijdraagt aan het verbeteren van de gezondheid van de gekozen doelgroep in de gekozen wijk.

VOOR WIE?

De Ronde van ... is bedoeld voor uitvoering door gezondheidsbevorderaars of preventiewerkers van bijvoorbeeld een GGD of gemeente, die in een wijk- of gemeentesetting werken. Gezondheidsbevordering is een vak apart, en het succesvol begeleiden van een gezondheidsaanpak volgens de werkwijze van De Ronde van ... vergt meer vaardigheden dan het ‘volgen van een recept’. Het vraagt een relevante opleiding op het gebied van publieke gezondheid of Health Promotion en ervaring in het begeleiden van complexe processen en samenwerken met veel verschillende mensen in veel verschillende disciplines/sectoren.