"De essentie: in of uit balans"
Als je stevig staat dan kun je een stootje hebben. Als je al uit balans bent en je krijgt een stootje, dan val je om. Die tweedeling zien we ook terug in de gevolgen die corona heeft voor jongeren. Beide groepen jongeren hebben hun eigen aanpak nodig.
Samenvatting
In balans
Voor een groot deel van de jongeren kun je zeggen dat de coronaperiode beslist impact heeft gehad, maar de verwachting is dat ze er goed doorheen komen. Ook al was de coronaperiode niet altijd leuk en zijn er wellicht zorgen over de schoolprestaties, met voldoende steun en rust van thuis en school en door eigen veerkracht komt het grootse deel er weer bovenop. Zo zien we dat de meeste jongeren zich gelukkig voelen en vertrouwen hebben in de toekomst.
Uit balans
Voor degenen die niet zo sterk in hun schoenen staan, is het een ander verhaal. Dit geldt voor jongeren met psychosociale problemen (zoals gevoelens van eenzaamheid of boosheid), jongeren met een moeilijke thuissituatie of jongeren die slecht kunnen omgaan met tegenslag. Voor hen lijkt de impact van corona een stuk groter. We zien een afname van de ervaren gezondheid en van de goede relatie met de ouders. En een toename van bijvoorbeeld psychosociale problemen en somberheid. Ook de ervaringen van scholen, Jeugdgezondheidszorg en andere onderzoeken ondersteunen de conclusie dat de kwetsbaarste jongeren door de coronaperiode nog verder uit balans zijn geraakt.
Aandacht voor leefstijl
De gunstige trends in alcoholgebruik, roken en blowen die we als sinds 2003 zien, zijn tot stilstand gekomen. Voor alcoholgebruik is de trend zelfs al in negatieve richting omgebogen. In welke mate dit aan de coronaperiode is te wijten, valt niet te zeggen. Wel is duidelijk dat deze negatieve ontwikkeling volop de aandacht verdient. Ook andere leefstijlaspecten moeten hierin meegenomen worden. Zo zien we voor het thema bewegen dat de lichte daling zich voortzet. Wat betreft problematisch gebruik van social media zien we een sterke toename sinds corona.
Driesporen-aanpak
De beste aanpak van de negatieve coronagevolgen lijkt te gaan over drie sporen. Ten eerste moet de mentale veerkracht van kinderen en jongeren worden versterkt. Ouders en maatschappij hebben hierin een rol via de opvoeding. Maar ook het onderwijs kan een belangrijke rol spelen, door het verankeren van sociaal-emotionele vaardigheden in het onderwijsaanbod én het tegengaan van prestatiedruk. Gemeenten kunnen bijdragen door een sterke sociale basis in de dorpen en wijken te bevorderen.
Daarnaast laten de uitkomsten (ook van andere corona-onderzoeken) duidelijk zien dat er écht prioriteit gegeven moet worden aan adequate zorg voor jongeren in de knel. Dat kan zijn psychische knel (wachtlijst complexe GGZ) of sociaaleconomische knel (gezinssituaties).
Tot slot: het versterken van een gezonde leefstijl. Daarbij gaat het zowel over voeding en bewegen. Maar zeker ook over alcohol, roken en blowen. De winst die hierop in voorgaande jaren is geboekt, mag niet verloren gaan.